Is dit nu kunst?

Wat is kunst?
Die vraag leidt vaak tot verhitte discussies. Met name abstracte kunst wordt niet altijd begrepen. En dat is zachtjes uitgedrukt ;-)
Ik doe een poging:

Ooit bestonden er geen foto- of videocamera's om de wereld om ons heen vast te leggen. Men kon een situatie slechts omschrijven in een boek of er een schilderij van maken.
De behoefte van mensen om hun leefwereld vast te leggen is even oud als ons bewustzijn; kijk maar eens naar de grottekeningen, die mensen in de oertijd al maakten.

Deze mensen maakten ook de eerste gebruiksvoorwerpen, zoals speren en dolken. Om deze voorwerpen te kunnen vervaardigen, heb je bepaalde vaardigheden nodig, in het Engels ook wel "skills" genoemd.
Ik heb nog nooit een aap een tekening zien maken van zijn broer. En een mooie bloemenvaas creëren zij ook niet. Je kunt dus wel zeggen, dat het maken van voorwerpen echt "des mensches" is.

Gebruiksvoorwerpen worden ook vaak als kunst gemaakt, maar laat ik mij beperken tot de beeldende kunst. Rembrandt en zijn cornuiten verstonden "de kunst(!)" om prachtige afbeeldingen te maken van wat dan ook. Nog steeds kunnen wij kapitein Frans Banning Cocq en zijn gezelschap gereed zien staan voor de strijd. Hun kleding en bewapening zijn tot in de details herkenbaar en hun gezichten spreken boekdelen. De Nachtwacht is een zeer realistich schilderij.
Dit alles brengt ons bij de eerste betekens van het woord "kunst". Bedoeld wordt de vaardigheid van het schilderen. Kunst is dan een foefje, een methode, die de één beter beheerste dan de andere. Maar ook het resultaat wordt, om het ergens onder te brengen, kunst genoemd, vreemd genoeg. Zoals in "Dit schilderij is kunst". Deze tweede betekenis IS al vager.

Mondriaan's vroegere werk

Toen rond 1800 de Camera Obscura werd uitgevonden werden de kunstschilders brodeloos. Een foto gaf in veel kortere tijd en veel realisticher een houdbare representatie van de werkelijkheid. Om een boterham te blijven verdienen moest er iets anders bedacht worden. Mondriaan, bijvoorbeeld, maakte prachtige landschappen, maar net als andere schilders ging hij over op "abstracte" kunst. Ik geef ruiterlijk toe, dat ik daar geen verstand van heb, maar ik geef mijn mening als leek.

Nu kunstwerken niet direct meer herkenbaar waren voor de meeste mensen, werden zij al snel verguisd. "Is dit kunst"? Tja, men kon geen langdurig aangeleerde skills meer onderkennen en ook geen afgebeelde werkelijkheid.
Als puber zag ik Karel Appel op een filmpje in een razernij zijn dure verftubes leeg spuiten op een immens doek, terwijl hij uitriep : "Ik rotzooi maar wat aan, haha". Die uitroep wordt door kenners wel eens uitgelegd als een geniale grap (bevestig wat de domme buitenstaander zegt) maar ik denk eigenlijk nog steeds dat hij het meende. In ieder geval was er nog weinig over van een herkenbaar tafereel gemaakt door een hoog opgeleid vakman. Waar zijn de skills gebleven?

Hoewel de schilders Rembrandt en van Gogh het niet altijd breed hadden werden hun werken veel later onbetaalbaar duur. De prijzen van kunstwerken staan niet meer in verhouding met hun werkelijke waarde, zoals profvoetballers ook tegen idioot hoge prijzen van de hand worden gedaan. Die prijzen worden op veilngen kunstmatig opgedreven door een klein clubje elitaire vogels. Wij leken zijn al lang het spoor bijster.

De oude schilderijen waren ook uniek. Een techniek om een geverfd schilderij te kopieren bestond niet. Dit verhoogde de waarde op een heel andere manier. Barnett Newman's schilderij "Who is afraid of Red Yellow and Blue III" werd na opzettelijke beschadiging gewoon overgeschilderd met een roller met Latex! (dat was geen kunst, haha).

Kunst is al gauw een object met een goed lulverhaal er om heen. Dat verkoopt. Neem dit bijvoorbeeld:

"In zijn korte bestaan heeft het (schilderij "Who is afraid…") op velen een onuitwisbare indruk achtergelaten. Op mij ook. Op enkele meters afstand werd je hele blikveld gevuld met het meest intense rood dat je ooit waarnam. Niet het felste of het hardste rood, maar het meest levende, warme en stralende. Een rood vooral ook dat op je afkwam en je als een ruimte omhulde.... "

Ik ga hier kort door de bocht, maar geef toe, als IK het gemaakt had, was ik dan rijk geworden?

Moderne kunst; IS dat nou kunst? Voor mij dus niet. Wat vind je hier van:
Kunst is vergelijkbaar met een zend/ontvang opstelling, zoals bijvoorbeeld een zender (ik blijf een techneut :-) ), een medium en een ontvanger. Neem bijvoorbeeld een radiozender, de lucht als medium (de "Aether') en een radiotoestel. Aan de bron wordt geluid, (spraak of muziek) omgezet in een signaal, dat door het medium getransportereerd kan worden. De ontvangende radio zet dat signaal weer om in geluid. Het medium is helemaal niet interessant, het is slechts noodzakelijk om de boodschap over te brengen.
Zo kan een afbeelding, die met een bepaalde emotie is gemaakt, na transport door het medium (het onbelangrijke doek en verf) bij de ontvanger precies dezelfde emoties oproepen. Dat is mooi! Dat is knap! Dat is kunst!
Dit werkt uiteraard ook heel mooi bij de kunstvorm muziek. Stel: in Amerika speelt een Louis Armstrong de blues en in Holland draait een verdrietige vrouw zijn CD (het medium) en wordt door de man aan de andere kant van de wereld gesteund. Geweldig, toch.

Kortom, Kunst, tegenwoordig, is voor mij het overbrengen van emoties. Daar heb je knappe vakmensen voor nodig: componisten, schrijvers, muzikanten enz. Zonder het elitaire geklets, dat wij eikels kunst niet begrijpen. Poeh! Ik kan niet zonder, haha.